journalistiek over mondiale samenwerking

Het lijkt erop dat de financiering  voor de Arts Internationale Gezondheidszorg en Tropengeneeskunde (AIGT) buiten de boot gaat vallen in de nieuwe begroting van het ministerie van VWS. Irene de Vries laat in deze bijdrage zien hoe haar achtergrond als AIGT dagelijks bijdraagt aan haar werk in de internationale gezondheidszorg.

‘Irene, Irene! Er is net bericht gekomen van een donor. We moeten vóór morgenochtend aangeven waar we geld voor willen hebben. Can you believe it?’

De Zambiaanse gynaecoloog met wie ik werk komt opgewonden en ook wat verward mijn kant uit. Mijn hart gaat sneller kloppen, een soort adrenaline cocktail van enthousiasme, ongeloof en een shotje frustratie. Bedenken wat we willen, in dit ziekenhuis gewoon aan gebrek en ellende, ik kan wel honderd dingen bedenken. En tegelijk ook niet, of duizelt het, want een afgewogen beslissing die daadwerkelijk effectief zal zijn gaat niet over een nacht onder de Afrikaanse sterrenhemel. Wat dat betreft begrijp ik minister Bruins van VWS wel.

Apparatuur zonder training en onderhoud

Ik denk aan de prachtige verlosbedden die in de hoek van de bevalafdeling staan. Waarom worden ze niet gebruikt? Een korte rondvraag langs de vroedvrouwen laat weten dat zij zich onvoldoende geïnformeerd voelen over het gebruik ervan. Het bed heeft zoveel mogelijkheden en de bevalhouding is anders dan we gewend zijn in ruraal Zambia. Goed, daar kunnen we aan werken. Maar de bedden werken op elektriciteit en staan niet in de buurt van een stopcontact. Ik ga aan de slag met het verschuiven van bedden en herindeling van de afdeling. Eindelijk ingeplugd demonstreer ik enthousiast hoe het onderstel van het bed omlaag kan en de beensteunen omhoog. Maar dan krijg ik het bed niet meer terug naar de beginpositie. De knoppen werken niet goed en niemand in het ziekenhuis die dat technische mankement weet te verhelpen. Laat ook maar, apparatuur dat afhankelijk is van elektriciteit is eigenlijk toch alleen maar onhandig in een setting waar ten minste vier uur per dag de stroom uitvalt.

Ik denk aan de CTG’s, apparatuur waarmee de foetale conditie tijdens de zwangerschap of bevalling gemonitord kan worden. Ze werden afgeleverd door het Ministry of Health. Eindelijk een manier om de ongeboren baby’s beter in de gaten te houden, geweldig! Althans, het was fijn geweest als de apparaten waren gekomen met een plan voor onderhoud en een training voor de zorgverleners die al decennia lang een houten toeter moeten gebruiken om de foetale conditie te bewaken. Het gebruik van deze apparatuur is gevaarlijk, merk ik, in een omgeving waar men niet weet hoe de uitslagen te interpreteren, en leidt tot een hoger percentage aan keizersneden. We zetten een training op om iedereen om te leren gaan met de apparatuur en het transcript dat er op papier uit rolt. Maar dan is het papier op. Stad en land zoek ik af naar nieuw papier. Wie is eigenlijk verantwoordelijk voor de suppletie daarvan? Het papier moet uiteindelijk uit Schotland komen en als dat gearriveerd is blijkt de inkt ook op. Ik hoef niet verder uit te leggen hoe prachtige apparatuur uiteindelijk toch weer in een hoek belandt.

Ik denk aan de moderne couveuses die werden afgeleverd. Zelfde verhaal, niemand die weet hoe ze werken of hoe ze te onderhouden. Ze worden continue te warm of te koud en al snel worden ze aan de kant gezet om de pasgeborenen verder te verzorgen in de oude vertrouwde houten hokjes. Aan Kangaroo Mother Care, de bewezen meest effectieve en goedkoopste methode in low-resource settings om prematuren warm te houden, te laten ademen en te laten groeien, wordt nauwelijks aandacht besteed. We bedenken van alles om moeders en kinderen meer te laten buidelen, maar zodra je je omdraait liggen de kleintjes weer in die oh zo vertrouwde houten hokjes. Aanvankelijk tenminste, het kost gewoon een hoop tijd, begrip, creativiteit en visie om dingen te veranderen. Nee, bedenken waar je geld het beste naar toe kan is helemaal niet zo makkelijk.

Visie

In mijn huidige werk, als adviseur maternal and newborn health in de internationale gezondheidszorg leun ik dagelijks op dit soort ervaringen. Het klinkt cliché, maar ‘met je voeten in de modder’ gestaan hebben draagt wel degelijk bij aan een holistische visie op de gezondheidszorg. Je weet hoe de modder ontstaat en hoe deze weer op kan drogen, welke voorwaarden daarvoor nodig zijn, wat wel werkt, wat niet en vooral ook waarom. Niet alleen omdat je daarvoor geleerd hebt, maar omdat je het met eigen ogen gezien en gevoeld hebt; omdat je weet hoe onze collega’s overzee dagelijks kampen met bovenstaande realiteit. Deze visie pas ik toe als we proberen de zorg voor moeder en kind wereldwijd te verbeteren, internationaal beleid waar Nederland ook aan mee betaalt. Overige voorbeelden over hoe  AIGT hun ervaringen dagelijks inzetten ten behoeve van de Nederlandse publieke gezondheidszorg, preventieve geneeskunde, importziekten, het laag houden van kosten in diagnostiek en het gebruik van materiaal en het interpreteren van culturele verschillen in ziek zijn en zorg zijn in de afgelopen maanden al legio aan bod gekomen in de media.

Nu dreigt deze beroepsgroep te verdwijnen door gebrek aan financiering, maar vooral ook gebrek aan visie. Ik ben trots op wie ik ben en wat ik doe, maar mijn identiteit en bijdrage als AIGT worden niet serieus genomen door de Nederlandse overheid. Minister Bruins, u heeft nog een kans om te laten zien dat ook u gelooft in een holistische benadering van de gezondheidszorg in onze sterk globaliserende samenleving. Het is een kleine investering voor onmeetbaar groot effect. Ik vraag u om daar nog eens heel goed over na te denken.