journalistiek over mondiale samenwerking

Minister Kaag moet de Covid-19 hulp aan Afrika vanuit een bredere ontwikkelingsvisie insteken, schrijft Daniëlle Hirsch in deze opiniebijdrage. Zorg voor een betere balans tussen commerciële belangen en de belangen van burgers. Om te beginnen in Noord-Mozambique waar Nederlandse bedrijven investeren in verwerking en transport van het gas, maar de problemen van de lokale bevolking alleen maar zijn toegenomen na de gasvondsten in het gebied.

Danielle Hirsch (foto Desiree Meulemans)

Covid19 legt onze economie onder een vergrootglas. Nu een groot deel van de wereldhandel is stilgevallen, komt de spanning tussen internationale bedrijvigheid en lokaal welzijn in beeld. Dat is goed zichtbaar in Noord-Mozambique, waar in 2011 een van de grootste gasvelden ter wereld is ontdekt. Nederlandse bedrijven investeren daar in de verwerking en het transport van het gas.

De mensen die in het gebied van de gasvondst wonen, zijn gouden bergen beloofd. Maar in plaats daarvan raakten ze hun land kwijt, zagen ze misdaad toenemen, en vonden ze slechts beperkt laagopgeleid werk. Ondanks de enorme investeringen zijn er geen basisvoorzieningen voorhanden. Militante bewegingen als Al-Shabab groeien als kool. Sinds 2017 zijn er duizend doden gevallen en zijn 200 duizend mensen op de vlucht geslagen. Onder druk van de coronacrisis loopt het geweld nog verder uit de hand. In situaties zoals deze kan en moet de Covid19-hulp aan Afrika worden ingezet vanuit een bredere ontwikkelingsvisie.

Er is hoop, want in Cabo Delgado is met de vondst van gas ook een basis gelegd om in samenspraak tussen de overheid, buitenlandse investeerders en de lokale bevolking bredere ontwikkelingsplannen uit te rollen. De bewoners hebben zich georganiseerd en werken nauw samen met maatschappelijke organisaties in de onderhandelingen met bedrijven en overheden. Helaas is dit de laatste jaren toch steeds moeilijker geworden. Onder invloed van het oplaaiende geweld raken bedrijven steeds meer naar binnen gekeerd. De overheid stuurde het leger naar het gebied, wat de tegenstellingen verder op scherp zette. Journalisten worden opgepakt en organisaties die met de bewoners werken, worden beschuldigd van het rekruteren van leden voor de militante beweging.

Een andere bril

Nu minister Kaag stevig inzet op het ledigen van de ernstigste noden in Afrika, is het belangrijk om met een andere bril naar plekken als Noord-Mozambique te kijken. Nederland kan de snelle Covid-19-steun inzetten om te zorgen voor een betere balans tussen internationale commerciële belangen enerzijds en de belangen van de burgers in het gebied anderzijds.

Concreet betekent dat: investeren in basisvoorzieningen en het verbeteren van de lokale voedselproductiviteit. Tegelijkertijd kunnen we zorgen dat de wetteloosheid vermindert, door lokale bestuurlijke structuren te versterken en ze -om te beginnen- in de besluitvorming van onze eigen ambassade en bedrijven serieus te nemen. Regels over arbeid en milieu moeten helder zijn en voor alle bedrijven gelden, zodat er een einde komt aan de huidige Wild West-achtige situatie. Dat zorgt er ook voor dat maatschappelijke organisaties beter hun verbindende rol kunnen spelen.

Als Nederlanders kennen wij aan den lijve de gevolgen van een eendimensionale commerciële visie op gaswinning. Laten we leren van onze eigen lessen in Groningen en ervoor zorgen dat er geen ongecontroleerde situatie ontstaat waarin de lokale bewoners stelselmatig het onderspit delven. Nederlanders kunnen op die manier echt van toegevoegde waarde zijn voor de bewoners van Cabo Delgado.

Daniëlle Hirsch is directeur van Both ENDS

fotocredit: Milieudefensie