Door de nederlaag van Donald Trump is de wereld op het nippertje aan een groot gevaar ontsnapt, schrijft Hans Beerends. Het gevaar namelijk dat de Verenigde Staten, de grootste democratie ter wereld, zich voegt bij landen die zich keren tegen het parlementaire democratisch model. Ook andere landen zouden dan meegesleept kunnen worden.
Hans Beerends
Tot aan het jaar 2000 groeide het aantal landen met een democratisch bestuur. Daarna nam het aantal af of zakte een bestaande democratie af naar een zogeheten ‘ illiberale democratie.’ Met andere woorden: een onvrije democratie. In dit soort onvrije democratieën -en ik noem Polen, Hongarije, Roemenië, Slovenië, Turkije en Brazilië- is een populistisch en/of–nationalistische partij aan de macht
Deze partij, ooit gekozen door 43 a 47 % van de kiezers, doet vervolgens alles om te voorkomen dat de oppositie politieke invloed zal krijgen. Verkiezingen worden nog wel gedoogd, maar de oppositie krijgt geen toegang tot de belangrijkste TV- kanalen. Ook wordt de vrije pers gebreideld en verliest de rechtspraak haar onafhankelijkheid. Een mening die de machtshebbers niet aanstaat wordt al snel betiteld als staatsgevaarlijk of terroristisch, waarna arrestatie volgt.
De wijze waarop Trump de media neerzet als vijanden van het volk, de wijze waarop hij demonstraties uit elkaar laat slaan en de wijze waarop hij zijn achterban ophitst de straat te veroveren heeft gezorgd voor een ongekende tweespalt in de Amerikaanse bevolking. Het is daarmee de voedingsbodem voor het instellen van een illiberale democratie. Ook zijn flirten met een sekte als Q anon, die gelooft dat de wereld beheerst wordt door een netwerk van pedofielen, werkt mee aan het bejubelen van Trump als de ‘sterke man.’
De trend naar onvrije democratieën beperkt zich niet tot de landen die ik hierboven noem. In meerdere Latijns Amerikaanse en Europese landen, waaronder Nederland, komen nationalistische bewegingen op die zich vanuit een gevoel van verongelijktheid, rancune, boosheid en machteloosheid keren tegen het parlement, tegen democratisch gekozen instellingen, tegen de wetenschap en tegen nog veel meer.
Overigens is de bureaucratische wijze waarop menig regeringsbesluit uitgevoerd wordt en het grote gebrek aan inspraak en meespraak voor grote delen van de bevolking medeoorzaak van dit ongenoegen. De bestaande sociale, liberale en christelijke partijen en de bestuurslagen die daar uit voortkomen zullen dan ook alles in het werk moeten stellen om het vertrouwen van de bevolking terugkrijgen. De beste wijze om dit te doen is te beginnen met luisteren en vervolgens de geuite klachten serieus te nemen.
Hans Beerends (1931) is publicist en activist. Hij schreef een reeks boeken over de geschiedenis van mondiale solidariteit in Nederland en was medeoprichter van de Wereldwinkels.
Programma Partindag 2023 verbreedt jouw blik
Het programma van de Partindag is bekend. Ook dit jaar verbreedt deze dag jouw blik. Hans Beerends, Ellen Mangnus, Marc Broere en Danielle Hirsch trappen de dag af. Het drietal Beerends, Mangnus en Broere werpt het licht op 50 jaar mondiaal activisme en Hirsch gaat in een gesproken column in op hoe informatie tot verandering kan leiden. En er is keuze uit 10 workshops. Voor ieder wat wils. De Partindag is op zaterdag 30 september in Nijkerk en begint om 10.00. Dit jaar georganiseerd Partin de ontmoetingsdag samen met Vice Versa.
Lees artikel
De klimaattop van Nairobi: een gedeeld Afrikaans bericht
Bij een historische samenkomst van Afrikaanse leiders op de Keniaanse top hebben ze de Verklaring van Nairobi uitgegeven: een oproep om klimaatverandering wereldwijd tegen te gaan, met Afrika als belangrijke speler in het midden gepositioneerd.
Lees artikel
Op de bres voor de kleine boer
‘Wie in Afrika woont,’ stelt Shungu Kanyemba, ‘weet dat tachtig procent van onze bevolking van economische activiteiten uit het achterland afhankelijk is. We hebben allemaal wel een neef die nog steeds op het platteland werkt, als boer, en elke keer als je er langsgaat realiseer je je dat het leven er niet verandert. Ze maken de bakstenen nog *altijd op dezelfde manier! En dàt mag weleens omgegooid worden.’
Lees artikel