journalistiek over mondiale samenwerking

In deze speciale Oudejaarscolumn blikt Eva Nakato terug op een ongewone kerst. Alles lijkt altijd te kloppen op kerstmis, of toch niet?

photo Mark Williams Wasswa

Kleine jongens jagen kippen achterna en nemen ze mee naar de keuken, ‘gearresteerd’ en wel. De oudere jongens komen terug met pijnboomtakken en beginnen die meteen te decoreren. Het gonst van het leven en bezigheid in deze ogenschijnlijk grote familiehoeve. Nieuwe kleren, versiering die glittert, de onweerstaanbare aroma’s van de Afrikaanse cuisine en niet te vergeten: de eindeloze lachsalvo’s van de volwassenen, die iets drinken in de achtertuin. Op deze specifieke dag lijkt alles te kloppen, perfect te zijn.

Als christelijke familie was dit het moment waarop we het grootste deel van het jaar hadden gewacht. Jawel, je hebt het goed geraden: het was Kerstmis! Zelfs terwijl we opgegroeid waren, was het traditie om allemaal samen te komen bij mijn grootouders thuis om kerst te vieren. Onze familie is zo’n grote, uitgebreide familie met meer dan vijftig leden. Deze tijd van het jaar is dus altijd benut als een soort reünie.

Alleen is deze kerst een vreemde geweest. Allereerst is mijn grootmoeder er niet meer. Ze is een paar maanden geleden overleden – niet door Covid-19, overigens. Ik kan me geen kerst zonder haar herinneren, ooit. En onze familiereünie heeft niet plaatsgevonden. We wilden mijn grootvader beschermen door het fysieke contact met hem te minimaliseren. Zijn opgelopen leeftijd maakt hem erg kwetsbaar voor corona. Het hield in dat de meesten van ons niet bij hem waren. Ik kon me niet voorstellen kerst bij hem uit de buurt te vieren, maar goed, het is gebeurd.

Het uitstapje naar het meer, een gewoonte in mijn leven, was evenmin mogelijk – wegens de restricties die gelden voor samenscholen op bepaalde openbare plaatsen, om verspreiding in te dammen. Het klinkt lastig, nietwaar? Nou, het was niet de eerste bizarre kerst die ik heb gekend. In feite had ik het idee om ooit nog kerst te vieren zelfs opgegeven.

In 2013 was mijn moeder ziek en bijna een jaar lang aan bed gekluisterd, door een onbekende kwaal. Het was 24 december toen de dokters voorstelden haar mee naar huis te nemen, om de kerst met familie door te brengen, na zo lang te zijn weggeweest. Ik belde meteen mijn oma en vertelde het goede nieuws. Ze was dolgelukkig.

De dag daarop was het kerst. Thuis waren alle voorbereidingen getroffen en iedereen keek gretig uit naar de terugkomst van mijn moeder. Om een uur of één gingen mijn zus en een tante nog wat benodigdheden halen, terwijl ik in de kamer bij mijn moeder bleef – en ze haar laatste adem uitblies.

Eva (midden) en haar grootvader, kerst 2019.

Bij mijn grootouders thuis veranderde wat als een vrolijk kerstfeest was bedoeld ineens in een wake! Dat was de vreselijkste tijd van mijn leven. Mijn moeder is de volgende dag eindelijk te ruste gelegd en dat was de laatste keer dat ik Kerstmis met mijn familie vierde, tot vorig jaar, in 2019.

De kerst van dit jaar hoorde weer een bijzondere voor mij te zijn, maar goed, jij en ik wisten al dat dat er niet van zou komen, vanwege de eerder genoemde redenen. Hoe dan ook: het gaat verder. Ik hoop dat je kerst de eer en aandacht hebt gegeven die ze verdient, als de speciale dag die ze is. Ik hoop dat je tijd voor jezelf hebt gehad, voor familie en vrienden en het aan liefde en dankbaarheid hebt gewijd. Blijf alsjeblieft gezond, Covid is nog zeer aanwezig. Ik wens je een voorspoedig nieuw jaar!

Eva Nakato is een Oegandese activiste op het gebied van HIV/ Aids en seksueel geweld. Daarnaast is ze peer mentor, actrice en oprichter van Aiden Crafts, een start-up op het gebied van kunst en handwerk. Volg Aiden Crafts op Facebook en op Instagram.