journalistiek over mondiale samenwerking

Voor Beth Woroniuk is het duidelijk: wereldwijd is een sterker feministisch buitenlandbeleid nodig. Haar thuisland Canada is al een eind op weg, maar mist nog een helder beleidsplan. ‘Ik blijf tegen de regering zeggen: als je een FBB wil, moet je wereldwijd met feministen praten.’

Beth Woroniuk is vicevoorzitter van het Equality Fund – een soortgelijke organisatie als Mama Cash. In 2019 kreeg het een subsidie van driehonderd miljoen Canadese dollars, de grootste investering in wereldwijde feministische bewegingen ooit door een regering gemaakt. De voornaamste missie van het Fund: een gelijke wereld voor mannen en vrouwen. Het wil de manier waarop middelen en macht in handen van meisjes, vrouwen en transgenders komen veranderen, door middel van duurzame financiering van feministische bewegingen wereldwijd.

In 2021 waren dat er 179. ‘Ons hoofddoel is het onderzoeken en steunen van die bewegingen,’ zegt Woroniuk, ‘maar we zijn ons ervan bewust dat onze fondsen nooit voldoende zullen zijn. De kloof is groot.’

Hoe zou u het feministisch buitenlandbeleid van Canada omschrijven?

‘Het is nodig eerst te benoemen dat Canada geen beleidsdocument heeft dat uitlegt wat de doelstellingen van z’n FBB zijn – we hopen dat de leidraad begin volgend jaar gepubliceerd wordt, door de verkiezingen is het vertraagd. Er zijn sinds 2020 besprekingen over.

De regering heeft al wel gezegd welke pijlers het buitenlandbeleid heeft: feministisch internationaal bijstandsbeleid (nog veel werk aan de winkel, maar er is al vooruitgang geboekt), het Nationale Actieplan over Vrouwen, Vrede en Veiligheid en een progressieve handelsagenda. En ons defensiebeleid is het laatste focuspunt.

Als maatschappelijk middenveld hebben we gezegd dat het niet voldoende is: we hebben een kader nodig dat diplomaten, onderhandelaars en veiligheidsanalisten kunnen raadplegen en dat duidelijk maakt wat het feministisch buitenlandbeleid precies inhoudt.

Het is nu tijd voor een duidelijke routekaart, met concrete stappen en middelen voor de uitvoering – met een gebrek aan duidelijkheid komt een gebrek aan actie. Ook geeft de leidraad naar de rest van de wereld een helder signaal af.’

U noemde net vrouwen, vrede en veiligheid: resolutie 1325 van de VN-Veiligheidsraad. Staat het hoog genoeg op de agenda, in Canada?

‘Dat is altijd een goede vraag, of het hoog genoeg op de agenda staat… Als middenveld zijn we zelden tevreden, dat is lastig, we willen steeds hogerop. Ik denk dat dit een gebied is waarop in Canada aanzienlijke vooruitgang is geboekt. Het derde Nationale Actieplan komt begin 2023 – en heeft veel sterke punten.

We hebben een ambassadeur die zich specifiek op dit thema richt en ook zet de overheid zich in voor een genderperspectief in mondiale kwesties, zoals ontwapening. Canada was een van de leiders van het Elsie-initiatief, dat het aantal vrouwen in vredesoperaties wil verhogen.

Er is een groeiend bewustzijn over het verband tussen onveiligheid van vrouwen en wereldwijde onveiligheid. In plaats van te zeggen: “Dit is een niche-onderwerp, we moeten vrouwen steunen omdat dat goed is om te doen”, wordt het nu als een cruciale sleutel voor mondiale veiligheid gezien. Zonder genderperspectief kunnen we niet begrijpen wat er gaande is, die verbanden worden meer en meer gelegd.’

Wat zijn de uitdagingen voor Canada?

‘Die zitten in onze geschiedenis met de inheemse bevolking. Mensen zeiden altijd: “Canada is geen koloniale macht, we hadden geen overzeese kolonies”, maar we moesten er voortdurend aan herinnerd worden dat we een interne koloniale macht waren en een heel gebied koloniseerden. Dus hoe weerspiegelen we dat in ons FBB?’

Hoe ziet u een holistische benadering van feministisch buitenlandbeleid, waarin dekolonisatie en inclusie meegenomen worden?

‘Mijn feminisme is antiracistisch en gaat uit van dekolonisering, mijn feminisme is intersectioneel en klimaatrechtvaardigheid is er onderdeel van. Feminisme betekent ook dat je comfortabel bent met meerdere uitingen ervan – veel mensen hebben een beperkte kijk op wat het is, zoals: vrouwen op hoge posities krijgen.

Beth Woroniuk

Als we een inclusieve feministische beweging willen opbouwen en meer mensen willen betrekken, dan kunnen we niet exclusief zijn. Er is niet één definitie van een feminist. We moeten openstaan voor degenen die voor een interseksuele feministische benadering pleiten door vragen te stellen over macht en over wie wordt uitgesloten.

De ruimte voor die uitwisseling moet gecreëerd worden: onder Canadese burgers, maar hoe zorgen we ervoor dat stemmen uit het Zuiden daar deel van uitmaken? Ik blijf tegen de regering zeggen: wil je een FBB, dan moet je met feministen praten. Luister naar activisten in verschillende delen van de wereld, zodat je snapt wat het voor hen betekent.’

Wat kunnen andere landen van Canada’s FBB leren?

‘Vooropgesteld: geen enkele regering doet het perfect, er vàlt nog veel te leren en het is nodig dat de overheid zich constructief en open opstelt. Als middenveld moeten we haar ter verantwoording roepen en kritisch zijn, maar ook zien wat goed gaat en daarop voortbouwen.

Om je vraag te beantwoorden: Canada heeft een aantal positieve dingen gedaan, zoals recent het ondersteunen van vrouwenorganisaties in Oekraïne. Het heeft veel aandacht aan reproductieve rechten van vrouwen besteed en aan seksueel geweld als oorlogswapen. Sommige beleidsonderdelen zijn toe te juichen, maar nogmaals: het beleid is niet consequent. Canada heeft zich uitgesproken over de situatie van vrouwen in Afghanistan, maar een coherent plan ontbreekt.

De Canadese minister van Buitenlandse Zaken heeft een bijeenkomst belegd met vrouwelijke ministers van Buitenlandse Zaken om over de situatie in Iran te praten. Die morele steun voor protesterende vrouwen in Iran is geweldig, maar dan: wat is de volgende stap?Toch is het van belang te erkennen wat er goed gaat, ondanks dat er méér gedaan kan worden. Dat is een uitdaging als pleitbezorger: vaak concentreren we ons op wat er ontbreekt, maar voor overheden die deze FBB-kant op willen is het nodig dat we erkennen waar het goed gaat, uit enthousiasmerend oogpunt.’

Wat zou – in uw ideale wereld – het uiteindelijke doel van Canada’s FBB moeten zijn?

‘Dat ons buitenlandbeleid een beleid is dat de rechten van vrouwen over de hele wereld erkent en versterkt. Dat we een genderperspectief toevoegen aan traditioneel harde veiligheidskwesties en dat we anders gaan denken over macht, dat we internationale betrekkingen niet als een spel zien: ik win alleen als jij verliest.

We worden als wereldgemeenschap met grote problemen geconfronteerd: klimaat, ongelijkheid, opkomende autoritaire regeringen. Hoe kunnen we feministische vragen en inzichten inbrengen om sommige van die problemen aan te pakken? Ik hoop op een veel collectievere aanpak van mondiale zaken.

Momenteel gaat er van alle klimaatfinanciering nog geen twee procent naar feministische organisaties, terwijl juist vrouwenorganisaties op dat gebied voorlopers zijn – dat mag best eens hoger uitvallen. We zien vaak het verband niet tussen feministische bewegingen en het versterken van de democratie, maar waar er een sterke autonome feministische beweging is, zien we veranderingen die positief zijn voor het land, de economie, de samenleving en de politiek.

Het gaat niet zozeer om het hebben van vrouwen in machtsposities. Belangrijker zijn onafhankelijke, sterke feministische bewegingen die de middelen, de ruimte en de mogelijkheden hebben om voor verandering te pleiten. Een doel voor regeringen is om die bewegingen financieel te steunen, zodat ze kunnen overleven en opbloeien.’

Dit verhaal is verschenen in de special van Vice Versa over een Feministisch Buitenlandbeleid.