journalistiek over mondiale samenwerking

Komende vrijdag horen ontwikkelingsorganisaties of hun aanvraag voor het nieuwe subsidieprogramma Power of Voices is gehonoreerd. Nog een paar spannende dagen dus. In dit essay maakt Siri Lijfering de balans op van de voorganger Samenspraak en Tegenspraak. Wat kunnen we leren van vijf jaar strategische partnerschappen tussen de Nederlandse overheid en de ontwikkelingssector?

Hoe help je ngo’s en burgers in Mali beter voor hun rechten op te komen als het gaat om water en sanitatie? Het partnerschap Watershed gebruikt een heel palet aan activiteiten om de grondoorzaken op te lossen. ‘Je kunt migratie of geweld niet stoppen, als je het waterprobleem niet óók aanpakt.’

Het begrip democratie spreekt bij Malinezen niet tot de verbeelding; ze associëren het met vriendjespolitiek en slecht bestuur. In hun leven lijkt de staat niet van toegevoegde waarde, maar valt die band niet te verbeteren? In Mali is het NIMD-partnerschap een nieuwe weg ingeslagen: een dialoog tussen politici en kiezers.

Vóór de crisis in 2012 was Mali op het oog een modeldemocratie, maar door migratie en geweld in het noorden is het land nu van geopolitieke betekenis. En het ligt in een van de drie focusregio’s van het Nederlandse ontwikkelingsbeleid. Een tweeluik over het Malinese partnerschap: om te beginnen de politieke achtergrond, ter plekke geschetst.

De komende twee weken staat Mali centraal in ons project ‘Samenspraak en Tegenspraak: de oogst.’ Voor de crisis in 2012 was Mali op het oog een goed functionerende democratie dat weinig in de schijnwerpers stond, maar door de migratie en het geweld in het noorden is het land nu van geopolitieke betekenis. Ook ligt het in een van de drie focusregio’s van het Nederlandse ontwikkelingsbeleid.

In het politiek instabiele Guatemala vallen oorspronkelijke gemeenschappen vaak ten prooi aan door grote investeringsprojecten veroorzaakte milieuvervuiling en onveiligheid. In de Ixquisis-regio vechten inheemse vrouwen, die meer dan wie ook de gevolgen ervan ondervinden, terug. Met hulp van ngo’s wisten ze onlangs een onderzoek naar de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank af te dwingen.

Ze zijn jong en idealistisch in een land dat daarvoor weinig ruimte biedt. In Guatemala probeert de laatste jaren een nieuwe generatie activisten te strijden voor meer democratie, gerechtigheid en een einde aan corruptie. Ze organiseren zich in colectivos, kleine sociale bewegingen die vooral via sociale media zijn ontstaan.

Guatemala is deze week het middelpunt. Het Midden-Amerikaanse land wordt al jaren geplaagd door armoede, geweld en corruptie en een alliantie van militairen, het bedrijfsleven en een aartsconservatieve politieke elite lijkt de macht maar niet te willen loslaten. Toch is er hoop: jongeren, vrouwen en kritische journalisten zijn niet bereid de status quo te accepteren en knokken op kleine schaal voor een beter Guatemala.

Twee derde van de Myanmarezen leeft van de landbouw, maar velen zijn nog altijd heel arm. De verbinding met de mondiale markten levert kansen op voor de bonenexport, maar de kleine boeren missen de kennis en kunde om de vruchten ervan te plukken. Het partnerschap Civic Engagement Alliance helpt kersverse boerenorganisaties voor meer overheidssteun te pleiten en betere relaties met handelaren op te bouwen.

De snelgroeiende textielsector in Myanmar biedt werk aan een half miljoen vrouwen, maar de jonge democratie mist heldere wetgeving om de rechten van werknemers te beschermen – en vakbonden worden gedwarsboomd door zowel bedrijven als de overheid. Op bezoek bij een bond, een ngo en in een fabriek voor het strategisch partnerschap Garment Supply Chain Transformation.

De overheid van Myanmar nam wetten aan die bedrijven de kans bieden landconcessies te krijgen voor braakliggende grond. Dat gaat voorbij aan het traditionele landbeheer door etnische minderheden; miljoenen mensen dreigen hun land te verliezen. Het partnerschap Fair, Green and Global Alliance steunt etnische organisaties, maar dialoog met de overheid levert vooralsnog teleurstelling op.

Deze week staat Myanmar centraal in de serie over strategische partnerschappen. Sinds de eerste stappen richting democratisering is het land – met zijn grote jonge bevolking, natuurlijke rijkdom en groeipotentieel – een interessante markt voor bedrijven en investeerders uit heel de wereld: China, India en de Europese Unie hebben toenemende belangen in Myanmar.

Hoewel vrouwen het meest lijden onder de vervuiling van de Nigerdelta, vraagt men hen zelden naar de oplossing. Het partnerschap Global Alliance for Green and Gender Action wil dat veranderen: ‘Te lang hebben mannen hier de beslissingen genomen en daaruit is niet veel goeds voortgekomen’, zegt Martha Agbani. Op pad door de Delta.

De olie-industrie levert de Nigeriaanse staat miljarden op, maar de bevolking van de Nigerdelta ziet haast niets ervan terug en lijdt zeer onder de vervuiling. De lokale koning daagt Shell voor de rechter en twee strategische partnerschappen gaan de problemen te lijf. Vandaag: deel één.

De antihomowet die in Nigeria is ingevoerd, maakt de lhbt-gemeenschap nòg kwetsbaarder. Zo is opkomen voor lesbische vrouwen zowel broodnodig als gevaarlijk; een kat-en-muisspel met hoge inzet. Hoe gaat het strategisch partnerschap Count Me In! ermee om?

De Nigerdelta is aantrekkelijk voor sekswerkers, maar ook gevaarlijk: geweld en vervolging liggen op de loer. Het strategisch partnerschap Count Me In! probeert hun rechten te beschermen; beeldvorming en beïnvloeding van beleid lijken de sleutel te zijn. Twee sekswerkers doen hun verhaal.

Deze week en volgende week staat Nigeria centraal in ons project ‘Samenspraak en Tegenspraak: de oogst.’ Nigeria is het land met de grootste economie en de grootste bevolking van Afrika. Dat Nederland ook hoopt te profiteren van de economische groei is geen geheim: deze zomer trok minister Sigrid Kaag, met een delegatie van 32 Nederlandse bedrijven in haar kielzog, door het land om handelsrelaties te smeden tussen Nederlandse en Nigeriaanse bedrijven. En premier Mark Rutte bezocht Nigeria van 25 tot 27 november met een kleine groep CEO’s.

Jelmer Kamstra deed onderzoek naar ondersteuning van ngo’s en werkt nu bij Buitenlandse Zaken, waar hij Samenspraak en Tegenspraak mede vormgeeft. Het programma bracht een wezenlijke verandering teweeg, zegt hij, maar er is meer tijd nodig. Een gesprek over de geleerde lessen.